Сыбайлас жемқорлыққа қарсы комплаенс

"Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес күзетіндегі Комплаенс - қызметтер"
"Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес күзетіндегі Комплаенс - қызметтер"
Қазақстандағы сыбайлас жемқорлыққа қарсы комплаенске қатысты заңнамадағы соңғы өзгерістер комплаенстің қолданылу аясын, сондай-ақ жауапты адамдар тобын және олардың міндеттерін кеңейтуге алып келді                                                                          
           Заңнамаға сәйкес барлық ұйымдар сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл субъектілері болып табылады, ал бұл барлық ұйымдар, оның ішінде білім беру ұйымдары сыбайлас жемқорлықтың алдын алу, сондай-ақ сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтар жасауға ықпал ететін себептер мен жағдайларды азайту жөнінде шаралар қабылдауға міндетті дегенді білдіреді.  
 Сонымен қатар, заңда квазимемлекеттік сектор субъектілері болып табылатын компаниялар сыбайлас жемқорлыққа қарсы комплаенс-қызметтердің функцияларын орындайтын құрылымдық бөлімшелерді айқындайтыны жеке көрсетіледі. Осылайша, квазимемлекеттік сектор компанияларының сыбайлас жемқорлыққа қарсы комплаенс-қызметтер функциялары бар құрылымдық бөлімшелерді айқындау жөніндегі міндеттемесі болады, ал квазимемлекеттік сектор субъектілері болып табылмайтын компаниялардың сыбайлас жемқорлыққа қарсы комплаенс-қызметтер құруға құқығы бар.
  Сыбайлас жемқорлыққа қарсы комплаенспен ұйымдарда қандай салалар қамтылады? 
 Заңнамаға сәйкес ұйымдарда сыбайлас жемқорлық тәуекелдеріне сыртқы және ішкі талдау жүргізілуі тиіс. Бұл ретте сыртқы талдау білім беру ұйымының қызметін қозғайтын нормативтік құқықтық актілердегі талдауды, ал ішкі талдау – білім беру ұйымының қызметін қамтиды. Сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін ішкі және сыртқы талдау білім беру ұйымының ұйымдастырушылық-басқарушылық қызметінде сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін анықтауды да келесі салаларда қамтуы тиіс: 
1) персоналды басқару; 
2) мүдделер қақтығысын реттеу; 
3) мемлекеттік қызметтер көрсету; 
4) рұқсат беру функцияларын орындау; 
5) Сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін сыртқы талдау объектісінің ұйымдастырушылық-басқарушылық қызметінен туындайтын өзге де мәселелер жатады. 
Бұл ретте ішкі талдау кадрлардың ауысуы мәселелерін қосымша қамтиды. 
Сыбайлас жемқорлыққа қарсы комплаенсті әзірлеу үшін қандай көздер пайдаланылады? 
 Заңнамаға сәйкес сыбайлас жемқорлық тәуекелдеріне сыртқы талдау жүргізу үшін мыналар көздер болып табылады: 
1) сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін сыртқы талдау объектісінің қызметін қозғайтын нормативтік - құқықтық актілер; 
2) Сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін сыртқы талдаудың объектісі ұсынатын оның бағыттары бойынша мәліметтер; 
3) Сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін сыртқы талдау объектісіне қатысты мемлекеттік органдар бұрын жүргізген тексерулердің нәтижелері; 
4) сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін сыртқы талдаудың бағыттарына сәйкес сыбайлас жемқорлыққа қарсы мониторингтің нәтижелері; 
5) бұқаралық ақпарат құралдарындағы жарияланымдар; 
6) Сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін сыртқы талдау объектісіне қатысты жеке және заңды тұлғалардың өтініштері негізінде жүзеге асырылады; 
7) сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін сыртқы талдау объектісінің лауазымды адамдарын сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтар жасағаны үшін анықтау және жауаптылыққа тарту туралы мәліметтер; 
8) Қазақстан Республикасының заңнамасымен ұсынылуына тыйым салынбаған өзге де мәліметтер.  
Сыбайлас жемқорлыққа қарсы комплаенсті енгізу үшін ұйымдар не істей алады? 
Бірінші қадам-ұйымның қызметін тәуелсіз талдау.   
Бұл тексеруге білім беру ұйымының қызметін реттейтін нормативтік актілерді, сондай-ақ ішкі құжаттарды (бұйрықтар, өкімдер, ішкі саясат, лауазымдық нұсқаулықтар және т.б.) талдау кіруі мүмкін.
Екінші қадам-жүргізілген талдау нәтижелері бойынша анықталған олқылықтарды пысықтау, ол мынадай шаралардан тұруы мүмкін:  
1) лауазымдық нұсқаулықтардағы міндеттер мен өкілеттіктер шеңберін көрсете отырып, белгілі бір мәселелер бойынша жауапты адамдарды дәл айқындау; 
2) Сыбайлас жемқорлық бұзушылықтары үшін жауапкершілік туралы қажетті нормаларды көрсете отырып, білім беру ұйымының (бұдан әрі –ҚБ) ішкі құжаттарының мәтіндерін сәйкес келтіру; 
3) ішкі саясаттарды сәйкестікке келтіру, мүмкін, актіде белгісіз жағдайларда қалай әрекет ету керектігі, атап айтқанда кеңес алу және/немесе мақұлдау үшін кімге жүгіну керектігі туралы нұсқаулықтар көрсетілген; 
4) Сыбайлас жемқорлыққа қарсы комплаенстің барлық қажетті мәселелері бойынша, оның ішінде ҚБ басшылығының қатысуымен консультациялар өткізу; 
5) компанияның барлық жауапты қызметкерлерін және жалпы барлық қызметкерлерін сыбайлас жемқорлыққа қарсы комплаенстің құжаттамасымен таныстыру.
6) басқа. 
Тікелей біздің қосымша білім беру ұйымында (бұдан әрі-ҚБҰ) жыл сайын ҚБҰ қызметіндегі сыбайлас жемқорлық тәуекелдеріне ішкі талдау жүргізіледі. Бұл ретте мынадай негізгі бағыттар қарастырылады::
- Қызметкерлерге қатысты тәртіптік және өзге де шаралар туралы ақпарат.
 Тәртіптік жаза Еңбек міндеттерін, яғни қызметкер мен жұмыс берушінің арасындағы еңбек қатынастары негізінде туындаған міндеттерді орындамағаны немесе тиісінше орындамағаны үшін ғана қолданылуы мүмкін.
Бұл міндеттер "Ақмола облысы Білім басқармасының Шортанды ауданы бойынша білім бөлімінің жанындағы Научный кентінің балалар мен жасөспірімдер шығармашылық орталығы" МКҚК директоры Т.В. Кузминцева және жұмыскер арасындағы еңбек шартында көрсетілген.
- ББМДҰ-ның лауазымды тұлғаларын сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтарын жасағаны үшін жауапкершілікке тарту туралы мәліметтер
 Біздің балалар мен жасөспірімдер шығармашылық орталығында жыл сайын "сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы" Қазақстан Республикасының 2015 жылғы 18 қарашадағы № 410-V ҚРЗ заңын іске асыру бойынша оқу жылына арналған іс-шаралар жоспары құрылады. 
Орындалуы сыбайлас жемқорлық көріністеріне барынша бейім қызметкерлердің лауазымдық міндеттерін бағалау жүргізілді. "Педагог мәртебесі туралы" ҚР Заңын, "Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы"ҚР Заңын ескере отырып, лауазымдық нұсқаулықтарға өзгерістер мен толықтырулар енгізілді. Педагогтар мен ата-аналар арасында сыбайлас жемқорлық көріністеріне жол бермеу бойынша жадынамалар мен буклеттер үнемі таратылады.
- Мемлекеттік қызмет көрсету.
"Ақмола облысы Білім басқармасының Шортанды ауданы бойынша білім бөлімінің жанындағы Научный кентінің балалар мен жасөспірімдер шығармашылық орталығы" МКҚК 1 Мемлекеттік қызмет көрсету бойынша функцияларды жүзеге асырады:
- "Балаларға қосымша білім беру бойынша қосымша білім беру ұйымдарына құжаттар қабылдау және оқуға қабылдау". Бұл қызмет Халыққа ұйым орны бойынша қағаз түрінде көрсетіледі.
Алдағы уақытта ақпараттық жүйе арқылы да электронды форматқа толығымен көшіру жоспарлануда", - деді ол. egov.kz " сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін толығымен жою үшін. Қазіргі уақытта бұл қызмет қосылмаған.
- Жеке және заңды тұлғалардың талдау субъектісіне қатысты өтініші.
Ұйымның азаматтардың өтініштері бойынша жұмысы "жеке және заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тәртібі туралы" Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 13 қаңтардағы № 221 Заңына сәйкес жүргізіледі.
Осылайша, білім беру ұйымындағы жоғарыда көрсетілген уақтылы іс-әрекеттер ұжымда сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениетті қалыптастыруға алып келеді және сыбайлас жемқорлық іс-әрекеттерін азайтуға немесе болдырмауға көмектеседі, ал сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылық жасалған жағдайда қызметкер басқа да тартылмаған қызметкерлерді сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтар үшін жауаптылыққа тарту тәуекелінен жылдам анықтауға және қорғауға көмектеседі.
Цухан Елена Николаевна-комплаенс-қызметіне жауапты маман (комплаенс –офицер), Ақмола облысы Білім басқармасының Шортанды ауданы бойынша білім бөлімінің жанындағы Научный кентінің балалар мен жасөспірімдер шығармашылық орталығы "МКҚК қосымша білім беру педагогы